Thực trạng việc làm của người khuyết tật

Theo thống kê năm 2023 của Ủy ban Quốc gia về người khuyết tật Việt Nam cho biết, nước ta hiện có khoảng 7 triệu người khuyết tật. Số người khuyết tật còn trong độ tuổi lao động là 61%, trong đó 40% còn khả năng lao động. Tuy nhiên, chỉ có 31,7% người khuyết tật từ 15 tuổi trở lên có việc làm so với 83,8% người không khuyết tật.

 Phần lớn người khuyết tật tại Việt Nam sống ở khu vực nông thôn và tham gia học tập ở mức thấp hơn rất nhiều so với người không khuyết tật. Số lượng người khuyết tật được học nghề và có việc làm vẫn còn hạn chế, thiếu chương trình, đội ngũ giáo viên dạy nghề chuyên về người khuyết tật. Cùng với đó, trình độ học vấn của nhiều người khuyết tật còn thấp, cộng với tâm lý tự ti, mặc cảm của bản thân người khuyết tật và gia đình khiến cơ hội tiếp cận thông tin việc làm, nghề nghiệp của người khuyết tật còn hạn chế. Bên cạnh đó, nhiều Doanh nghiệp không muốn tuyển dụng người khuyết tật, số liệu cho thấy có gần 23,64 % người sử dụng lao động không sẵn lòng giúp đỡ người khuyết tật.

Chính sách hiện hành và những điểm sáng trong hỗ trợ việc làm

Tuy nhiên, điểm sáng là chính sách hỗ trợ việc làm cho người khuyết tật ở Việt Nam đã tương đối đầy đủ, toàn diện. Với các quy định ưu tiên, trợ giúp người khuyết tật trong học nghề, tạo việc làm, trợ giúp các cơ sở dạy nghề cho người khuyết tật nhằm giúp họ có năng lực thực hành nghề phù hợp với khả năng lao động của mình.

Đảng và Chính phủ luôn quan tâm và chỉ đạo tạo việc làm cho người khuyết tật hòa nhập xã hội. Điều này được thể hiện trong Bộ luật Lao động, Chỉ thị số 39 của Ban Bí thư, Quyết định số 1100 của Chính phủ. Chương trình trợ giúp người khuyết tật giai đoạn 2021-2030 cũng đặt ra chỉ tiêu đến năm 2030 có 300.000 người khuyết tật có nhu cầu đào tạo và đủ điều kiện được hỗ trợ đào tạo nghề, tạo việc làm.

Bên cạnh đó, hỗ trợ đầu tư cơ sở vật chất thiết bị cho 6 cơ sở giáo dục nghề nghiệp chuyên biệt để đào tạo nghề nghiệp cho người khuyết tật tại 6 vùng trong cả nước và cơ sở giáo dục nghề nghiệp đào tạo nghề cho người khuyết tật.

 Luật việc làm số 74/2025/QH15 sửa đổi có hiệu lực ngày 01/01/2026 có mức hỗ trợ cho doanh nghiệp sử dụng lao động khuyết tật tại khoản 6 Điều 33 còn quy định:“Người sử dụng lao động được giảm tiền đóng bảo hiểm thất nghiệp thuộc trách nhiệm của người sử dụng lao động phải đóng cho người lao động là người khuyết tật trong thời gian không quá 12 tháng khi tuyển mới và sử dụng người lao động là người khuyết tật.”

Ngày hội việc làm cho người khuyết tật được tổ chức thường xuyên tại

Trung tâm Dịch vụ việc làm Thành phố Hồ Chí Minh

Giải pháp mở rộng cơ hội việc làm cho người khuyết tật trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh.

Luật Người khuyết tật ra đời từ năm 2012 đến nay vẫn chưa nhận được sự đón nhận của đông đảo cộng đồng Doanh nghiệp. Cần có những giải pháp đổi mới toàn diện nhằm bổ sung, hoàn thiện cơ chế chính sách cho người khuyết tật như:

Quy định tỷ lệ phần trăm bắt buộc tuyển dụng người khuyết tật trong tổng số lao động của Doanh nghiệp khi được cấp phép mới.

Quy định mức tiền lương tối thiểu của người khuyết tật phải cao hơn lao động bình thường.

Quy định Doanh nghiệp phải thiết kế cơ sở vật chất dành riêng cho người khuyết tật (như khu làm việc, lối đi, nhà vệ sinh, thang máy…).

            Có cơ chế thưởng phạt rõ ràng cho Doanh nghiệp thực hiện tốt Luật Người khuyết tật (Phạt theo khung nếu không tuyển dụng người khuyết tật; Thưởng bằng cách hỗ trợ tài chính cải tạo cơ sở vật chất và ưu đãi thuế cho Doanh nghiệp theo tỷ lệ lao động khuyết tật được tuyển dụng).

            Thành lập các Trung tâm đào tạo nghề cho người khuyết tật khác nhau theo thị trường lao động và ngành nghề có thế mạnh của người khuyết tật tại địa phương đó.

Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đã làm thay đổi toàn cục và nhanh chóng trên mọi lãnh vực. Công nghệ số và tự động hoá sản xuất hàng hoá đã làm thay đổi nhiều ngành nghề, khiến cho những kỹ năng truyền thống mà của người khuyết tật đang sở hữu dần trở nên lỗi thời. Người khuyết tật phải cập nhật kiến thức trang bị cho mình hành trang mới để thích nghi với sự biến đổi này. Hỗ trợ người khuyết tật tham gia những khoá học trực tuyến, tiếp cận với nền tảng số, giúp họ tự tìm kiếm việc làm, tự kinh doanh online các sản phẩm thủ công. Tăng cường tổ chức các Phiên giao dịch việc làm dành riêng cho người khuyết tật.

Từ năm 2023 cho đến nay, Trung tâm Dịch vụ việc làm Thành phố Hồ Chí Minh đã phối hợp với Ủy ban nhân dân Phường Xuân Hòa (trước đây là Ủy ban nhân dân Quận 3 thuộc TP.HCM cũ) tổ chức các phiên giao dịch việc làm cho người lao động khuyết tật. Kết quả, có 75 Doanh nghiệp đăng ký tham gia tuyển dụng với 1.555 vị trí việc làm, đáp ứng cho hơn 1.000 người lao động khuyết tật có nhu cầu tìm việc.

Với mong muốn giúp người khuyết tật mạnh dạn hòa nhập cộng đồng và tiếp cận cơ hội việc làm phù hợp, các phiên giao dịch được tổ chức theo hình thức thân thiện, hỗ trợ tối đa về tư vấn nghề, định hướng việc làm và kết nối trực tiếp với doanh nghiệp. Trong thời gian tới Trung tâm Dịch vụ việc làm thành phố Hồ Chí Minh sẽ tiếp tục duy trì và mở rộng hơn nữa những Phiên giao dịch việc làm dành cho người khuyết tật tại các trụ sở 2, 3 và các chi nhánh/điểm tiếp nhận của Trung tâm. Mô hình này không chỉ mở ra nhiều lựa chọn nghề nghiệp mà còn tạo động lực để người khuyết tật tự tin phát huy năng lực, ổn định cuộc sống và đóng góp cho xã hội.

Bên cạnh những chính sách hỗ trợ của Nhà nước thì rất cần sự chung tay của toàn xã hội để người khuyết tật không còn bị xem là gánh nặng của xã hội mà là tài sản quý báu đóng góp vào sự phát triển của Thành phố Hồ Chí Minh nói riêng và đất nước nói chung./. 

(Lê Hiếu)